Масленица – Ҫăварни
 |
| Прокопьева Ф. Н. |
В настоящее время, в век сплошной компьютеризации и технического прогресса, родители озабочены тем, чтобы их дети были продвинутыми, успешными, а вот духовно-нравственному воспитанию уделяют недостаточного внимания.
Дошкольный период – это важнейший период становления личности ребенка, когда закладываются основы духовно-нравственных качеств, взгляды и жизненные позиции, формируются представления об окружающем мире, культуре, традициях своего народа. Оттого, какую личность мы воспитаем, зависит будущее нашего общества. Поэтому, именно этот возраст нельзя пропустить для становления духовно-нравственных качеств личности.
Текста малалла вулăр...
Хаçат: Музеи моего городка
Проблема духовно-нравственного воспитания учащихся, на сегодняшний день, является одной из наиболее важных и актуальной в современной школе. Во многом это связано с выявлением и сохранением накопленных лучших традиций в воспитании подрастающего поколения, обновлением самой системы образования, внедрением и проектированием новых технологий.
Лучшее место в модернизации духовно-нравственного воспитания учащихся современной школы отводится музеям.
Музеи – это древнейшее хранилище общечеловеческого опыта и ценностей. Но сокровища, чтобы не таять, а приумножаться, должны работать. Мы, преподаватели, можем выступить хранителями ценностей человечества, а главное, выполнить свою миссию и передать их следующим поколениям.
Создание виртуального музея во многом может способствовать социализации школьников через организацию музейных экспозиций, которые стимулируют их познавательную активность и повышают эффективность обучения с помощью внедрения интерактивных и сетевых форм.
Текста малалла вулăр...
Надежда Васильевна Павлова – балет валли ҫуралнă чăваш хĕрĕ
 |
| Керукова Г. А., Никифорова Л. В. |
Вĕрентӳ ĕҫĕнче урока тĕрлĕ майлă йĕркелеме пулать. Хамăрăн ĕҫре эпир пĕрлештернĕ уроксем ирттерме хăнăхрăмăр. Предметсене пĕр-пĕринпе ҫыхăнтарса вĕрентни, тĕрлĕ искусство материалĕпе усă курни ачасен тавракурăмне анлăлатать, тарăн пĕлӳ илме пулăшать, илемлĕхе туйма вĕрентет, вĕсен тĕнчекурăмĕ те пуянланать, вĕренес кăмăлĕ ӳсет. Вырăс шкулĕнче чăваш сăмахĕ урокĕсене музыка, рисовани, биологи, тăван ен культури урокĕсемпе пĕрлештерме пулать. Пĕрлештернĕ урока ирттермелли тĕп услов - предметăн тĕп темисем пĕр-пĕринпе тачă ҫыхăнса тăни.
Уроксенче час-часах халăх историйĕнче тарăн йĕр хăварнă пултаруллă та ĕҫчен ҫынсемпе паллашатпăр.
Текста малалла вулăр...
«Пÿрт-çурт» урок планĕ
 |
| Федорова Г. А. |
(6-мĕш класра ирттермелли тăван ен историйĕпе культури урокĕн планĕ)
Урок тĕсĕ: Çĕнĕ пĕлÿ илмелли урок.
Ачасен ÿсĕмĕ: 6-мĕш класс.
Урок эпиграфĕ: «Çын шутне кĕрес тесен этемĕн кил-çурт çавăрмалла» (ваттисен сăмахĕ).
Вĕренекенсен результачĕсем:
1. Харкамлăх результачĕсем: тăван халăхăн авалхи историйĕпе культурине, йăли-йĕркине асра тытасси; тăван кил ăшшине чи паха пуянлăхпа танлаштарасси; тăван киле, атте-аннене юратас, тивěçлипе мухтанас туйăма аталантарасси.
Текста малалла вулăр...
Ҫăварни-чăваш халăх уявĕ
Ҫут çанталӑкӑн хӑйěн вӑхачě: çу иртсессěн кěр çитет, кěр хыççӑн-шартлама хěл, хĕл хыҫҫăн -ҫуркунне. Кĕҫех хěллепе çуркунне тавлашма пуҫлаҫҫĕ, вӑй виçеççě. Кěрěкпе сӑхман тěл пулаççě. Ҫак вӑхӑтра чӑвашсем çӑварни уявне ирттернě.
Ҫӑварни тени тепěр майлӑ «çу эрни», «хěле ӑсатни, çуркуннене кěтни» тенине пĕлтерет.
Ҫӑварни çурхи кун тӑршшě çěрпе танлашнӑ чухне пуçланать.
Яш-кěрěм, хěр-упраç çěнě çул иртсенех çӑварние хатěрленме тытӑнать. Хěрсем çӑварни чупма çěнě тум-тир хатĕрленě. Каччисем лашисене сěлě çитерсе мӑнтӑрлатнӑ, çунисене янтӑланӑ. Ҫӑварние çěнě юрӑпа-ташӑпа хавассӑн кěтсе илнě. Юррисем те ку уявăн катаччи ҫинчен, ҫу юхтарса тăракан картлă-картлă икерчĕ ҫинчен. Ĕлĕкренех ҫапла пулнă. Ҫăварни ҫитет тесенех, ача-пăча ту еннеле туртăннă. Унта та кунта «Ҫăварни!
Текста малалла вулăр...
«Кăмăл» çемье ансамблě
 |
| Никифорова Л. В., Керукова Г. А. |
Кирек мĕнле халăх та пушă вăхăтра ĕлĕк-авалтанпах юрă юрланă, ташă ташланă. Уявсене ваттите, вĕтти те хутшăннă. Ахальтен мар вырăссем «Этем çăкăрпа кăна тутă пулмасть», - тенĕ. Аслă вĕрентекен И.Я.Яковлев та «Чăваш халăхĕн çĕр пин юрă, çĕр пин тĕрĕ, çĕр пин сăмах», - тенĕ. Апла пулсан чăвашсем те авалтанпах юрă-ташăна, уявсене кăмăлланă. Халăх пултарулăхĕ виçесĕр, вăл чăн-чăн пуянлăх. Кунта унăн кун-çулĕ, йăли-йĕрки, кăмăл-туйăмĕпе шухăш-ĕмĕчĕ. Çавăн пекех унăн кунта ăс-хакăлпа шухăш-кăмăл пуянлăхĕ упраннă, ĕмĕртен-ĕмĕре куçса пынă. Пуринчен ытла юрă, музыка фольклорĕ пысăк пĕлтерĕшлĕ.
Текста малалла вулăр...
ЧĂВАШ ХАЛĂХ ЙĂЛИ-ЙĔРКИНЧЕ ШЫВ ХĂВАТНЕ ĔНЕННИ
 |
| Федорова Ирина Николаевна |
Çут çанталăка упрасси – паянхи кунăн чи çивĕч ыйтăвĕ. Çут çанталăк илемне курма, унпа савăнма çеç мар, çав илеме упрама та пĕлмелле.
Тăван тавралăх – сывлăх тĕрекĕ. Мăн асаттесемпе асаннесем çакна питĕ лайăх ăнланнă. Этем çут çанталăкран вăй-хăват илет, çавăнпа вĕсем ăна пуç çапсах хисепленĕ. «Эпир çĕртен пулнă, çĕрех пулатпăр», – тенĕ.
Шыв… Шыв тĕнче пуçланичченех пулнă тесе каланă чăваш халăх юмахĕсенче. Шыв çинче çĕр, тĕнче, пурнăç пуçланса кайнă тенĕ. Шывăн шыва путаракан, çĕре ишсе юхтаракан, çĕре шăваракан, çĕре типĕтсе яракан, çĕре шăварса çĕртсе яракан, чир-чĕре сиплекен, чир-чĕр яракан, усал-тĕселе хăратакан вăйсем, таврашĕсем пур имĕш.
Текста малалла вулăр...
Пирěн пěчěк театр
I.Урок теми: «Пирĕн пĕчĕк театр».
II.Урок тĕллевĕсем:
1. Сапăрлав: тăван çĕр – шыва юратма вĕрентесси, чăваш халăхĕн мухтавлă ывăлĕ – хĕрĕпе мăнаçланма хăнăхтарасси;
2. Пĕлÿ: театр çинчен тĕпчесе пĕлесси;
3. Аталантару: ачасен çыхăнуллă пуплевне аталантарасси, сăмахĕсемпе вырăнлă та тирпейлĕ, сасă хатĕрĕсемпе пĕлсе усă курма вĕрентесси. Тĕрлĕ ситуацире пуплев хăвăртлăхне, кĕвĕлĕхне, сасă хулăнăшне улăштарса калаçма хăнăхтарасси.
III.Курăмлăх хатĕрĕсем: компьютер, проектор, презентацисем, ачасен ÿкерчĕкĕсем, спектакльте вылямалли костюмсем, декорации, тест, тупмалли юмахсен сăмахĕсене пăтраштарнă хутаç.
Урок юхăмĕ.
Ачасене темăпа кăсăклантарса ярасси
-Сывлăх сунатăп пурне те!
Текста малалла вулăр...
«Виçĕ актер çĕршывĕ» темăна вĕрентмелли материал
 |
| Лукина Татьяна Ивановна |
Шупашкар хулинчи 61-мĕш шкулта чăваш чĕлхипе литература вĕрентекен Лукина Татьяна Ивановна Мордвинов Николай Дмитриевич, Садальский Станислав Юрьевич, Садальский Станислав Юрьевич актерсем çинчен каласа паракан презентаципе паллаштаать. Вăл шкул ĕçченĕсене кирлĕ пуласса шансах тăратпăр.
Чăваш ятне тĕнче уçлăхне çĕкленĕ паттăр
А.Г.Николаев – пирẻн паллǎ ентеш.Вǎл икẻ хут Совет Союзẻн геройẻ, авиаци генерал – майорẻ, техника наукисен кандитачẻ.
Икẻ хут тẻнче уçлǎхẻнче пулса чǎваш ятне çǎлтǎрсем таран çẻклерẻ
А.Г.Николаев 1929-мẻш çулхи сентябрẻн 5 –мẻшẻнче Сẻнтẻрвảрри районẻнчи Шуршảл ялẻнче хресчен çемйинче çуралнả. Ачалảх кунẻсене тảван Шуршảл ялẻнче ирттернẻ. Çамрảклах ашшẻсẻр тảрса юлнả, çурма тảлảх ÿснẻ, пурнảç ảна ачашласа ÿстермен. Çын пулас тесен ẻçле те тảрảш, ẻмẻтленнẻ телей ẻçленинчен те вẻреннинчен килет, çавна лайảх тавçảрса ÿснẻ Андриян.
Андриян мẻн ачаранах çут çанталảка юратнả, çынна çын вырảнне хурса хисепленẻ, пẻр тытảннả ẻçе юратса та тẻплẻн, таса кảмảлран туса тảнả.
Кукамайăн „ылтăн çупçи”
 |
| Кулакова СветланаПантелеймоновна |
«Вĕрентекен» сăмах пĕлтерĕшĕ калама çук анлă. Ĕмĕр тăршшĕпе кам кăна вĕрентмест пире: атте-анне, асатте-асанне, кукаçипе кукамай, аслă аппасемпе пиччесем, учительсем, юлташсем...
Апла пулин те, ман шухăшпа, чăн-чăн вĕрентекен-пурнăç. Ахальтен-им, пурнăç вĕрентет тенĕ.
....Ырă туйăмлă аса илÿсен ытамĕнче ларатăп. Куç умне савăк та хаваслă вăхăтсем, тулли кăмăлпа ирттернĕ ачалăхăн паха саманчĕсем пĕрин хыççăн тепри кинори пек шуса иртеççĕ. Аса илÿ çăмхине сÿтсе яратăп та куç умне юратнă кукамай сăнарĕ тухса тăрать. Ыррине, пахине нумай панă вăл мана.
Текста малалла вулăр...
Чǎваш уявĕсем
 |
| Ефимова Валентина Павловна |
Урок тĕсĕ: çĕнĕ пĕлÿ памалли урок
Сапǎрлǎх тĕллевĕ: Чǎваш халǎх уявĕсем çинчен тата ытларах пĕлес кǎмǎла çĕклесси.
Пĕлÿ тĕллевĕ: çĕнĕ сǎмахсемпе паллашса чǎваш уявĕсем çинчен вуласа пĕлесси, иккĕмĕшле глаголсем тǎвакан тухǎçлǎ аффикссемпе паллашасси.
Аталантару тĕллевĕ: ачасен çыхǎнуллǎ пуплевне аталантарасси, иккĕмĕшле глаголсемпе пуплевре усǎ курма хǎнǎхтарасси, тавра курǎмне анлǎлатасси.
Урокра усǎ куракан мелсемпе меслетсем: анкета ыйтǎвĕсене пĕтĕмлетни, вĕрентекен сǎмахĕ, ыйтусене хуравлани, чǎвашларан вырǎсла, вырǎсларан чǎвашла куçарни, таблица, кроссворд тултарни, вайǎ юррине карталанса юрлани, ушкǎнпа тата икшерĕн ĕçлени, калаçу ирттерни.
Текста малалла вулăр...
Юратнă юрăç
 |
| Севрикова Любовь Константиновна |
Воспитани тěллевěсем : Иван Иванович Христофоров юрăç юррисене итлеттерсе, чăваш халăх, эстрада юррисене яланах итлеме, юрлама туйăм çěклесси.
Пěлÿ тěллевěсем: Чăваш çěрě çинче çуралнă Иван Иванович Христофоровăн пурнăçěпе тата ěçěпе кěскен паллаштарасси , юрăç çинчен кěскен каласа пама хăнăхтарасси.
Аталантару тěллевěсем: çыхăнуллă пуплеве , шухăшлава, тимлěхе, илемлě вулав хăнăхăвěсене аталантарасси.
Урока кирлě хатěрсем: компютор, проектор, урок темипе хатěрленě слайдсем.
Усă курнă литература: 1.
Текста малалла вулăр...
Истори юррисем
 |
| Александр Марсович Степанов |
Халăх пурнăçĕнче чăн пулса иртнĕ пысăк ĕçсемпе пулăмсем е çынсем çинчен ятран калакан юрăсене истори юррисем теççĕ
Чăваш чăвашлăхпа илемлě
Чăвашра вăрман та чăвашла кашлать,
Шăпчăк та юрлать кунта ав чăвашла.
Сассăм пин чěлхеллě халăх хушшинче
Янăрать сăпайлăн, уççăн чăвашла.
Тăван халăх, тăван сăмах, тăван культура шăпи пурне те кăсăклантарать, шухăшлаттарать, хумхантарать.
Халăхăмăрăн йывăр та, çав вăхăтрах телейлĕ кун – çулĕ пин – пин çула тăсăлать. Асаплă пусмăр айĕнчен хăтăлса тухса, тĕнче кисренĕвĕсенче чĕррĕн юлса вăл çĕнĕ ĕмĕре хăй ячĕпе утса тухрĕ. Мĕн юлнă унăн сĕм аваллăхран? Тĕлĕнмелле сăваплă йăла – йĕрке, ăмсанмалла хитре тĕрĕ – эреш, чуна уçăлтармалăх сăвă – юрă, чĕрене килентермелĕх ташă – кĕвĕ, вутра çунман, шывра путман, çĕрте çĕрмен тăван чĕлхемĕр юлнă. Йăхран-йăха куçса пыракан йăла-йěркесенче, уявсенче халăхăн чунě, кун-çулěн шăпи, телейě, ěмěт-тěллевě палăрать.
Текста малалла вулăр...